شهر براتشهر برات، (جمعیت در ۱۳۷۱ ش/ ۱۹۹۲: ۶۰۰، ۳۶ تن)، از باستانی ترین شهرهای آلبانی است و در کنار رودخانه اوسوم، در ارتفاع ۵۶ متری از سطح دریا قرار دارد، این شهر در ۱۳۴۰ ش /۱۹۶۱ به شهر موزه تبدیل شد. ۱ - پیشینهبرات یکی از مناطق باستانی سکونت الیریها در قرن پنجم و ششم قبل از میلاد بوده است که در آغاز قرن سوم قبل از میلاد به شهری قلعه ای تبدیل شد. ۱.۱ - در زمان جنگهای الیریدر زمان جنگهای الیری ـ رومی با این شهر، برات آنتی پاتره خوانده می‌شده و جایگاه مهمی داشته است. ۱.۲ - در آغاز قرن پنجماین شهر در آغاز قرن پنجم/ یازدهم، کانون قیامهایی ضد روم شرقی بود و در حکومت موزاکایها مرکز این خانواده محسوب می‌شد. در آن زمان در برات هنرهای مختلف رونق داشت و بخصوص مرکز صنعت ابریشم شناخته می‌شد. در داخل قلعه شهر چند کلیسا با نقاشیهای با ارزش مذهبی وجود دارد. در آن روزگار، در شهر برات یک مدرسه نقاشی و خطاطی وجود داشت که فعالیت آن بعدها به سنتی مردمی تبدیل شد. با بزرگ شدن شهر، محله ای جدید به نام مانگالم، در خارج از دیوارهای قلعه ایجاد شد و بعد از آن محله های پرویی (جویبار) و وکف (وقف) به وجود آمد. ۱.۳ - در قرن نهمدر ۸۲۰/ ۱۴۱۷، عثمانیها برات را اشغال کردند و در ۸۳۵/۱۴۳۱ به صورت مرکز ولایت درآوردند. در ۸۴۲/۱۴۳۸، عثمانیها قیام مردم شهر را سرکوب کردند. خانواده موزاکاییها با آمدن اسکندربیگ، برات را دوباره به دست گرفتند ولی در ۸۵۴/۱۴۵۰ مجدداً آنرا از دست دادند، اسکندربیگ در ۸۶۰/۱۴۵۵ (نبرد برات) تلاش کرد برات را دوباره به دست بیاورد. ۱.۴ - در قرن دهمشهر برات در پایان قرن دهم/ شانزدهم رونق خود را از دست داده بود و تنها ۱۱۰ خانوار داشت، ولی در قرن یازدهم/ هفدهم رونقی دوباره یافت و سنتهای فرهنگی خود را تجدید کرد و به عنوان مرکز «سنجق» شناخته شد. بناهای مهم اسلامی برات که اغلب در این دوره ساخته شده‌اند بدین قرارند: مسجد بایزید دوم (از قرن نهم/ پانزدهم)؛ مسجد امبرت (شاه؛ متعلق به سده دهم/ شانزدهم)؛ مسجد پلومب (در اصل: قورشونْلی: سُرب اندود) (تاریخ بنا: ۹۳۶/۱۵۵۵). در دوره رونق برات، کلیساهایی نیز که در دوره عثمانیان تخریب شده بود، بازسازی شد و اونوفری و فرزندش در کلیسای شن تودری و شن مری نقاشیهایی ترسیم کردند. برات شاعران و دانشمندانی داشته و در ۱۰۸۱/۱۶۷۰، پنج باب مدرسه در این شهر وجود داشت که در آن‌ها دروس مذهبی نیز تدریس می‌شده است. این شهر سپس به پاشالوگ (پاشالق: مرکز حکومت) احمد پاش کورتی (احمد پاشا قورد) تبدیل شد و در ۱۱۹۵/۱۷۸۰ پلِ گوریتسا بر روی رودخانه اوسوم، که از وسط شهر می‌گذرد، ساخته شد. ۱.۵ - در قرن سیزدهمدر ۱۲۲۴/۱۸۰۹، علی پاش تیلنا (علی پاشا تپه دَلَنْلی) شهر برات را تصرف کرد و پسر خود موفتار (مختار) را «متصرف» (شهردار) برات کرد و به تقویت قلعه اقدام نمود. در آغاز دهه ۱۲۴۵/۱۸۳۰ و زمان حکومت وریونیها، برات به مرکز قیامهای مردمی بر ضد بیگهای پاشا تبدیل شد. شهر برات در قرن دوازدهم/ هیجدهم و بخصوص در قرن سیزدهم/ نوزدهم، پس از زلزله ۱۲۶۸/۱۸۵۱ شکل امروزی به خود گرفت. در آن زمان، این شهر شکوفاترین مرکز اقتصادی و فرهنگی جنوب آلبانی بود و بخصوص در تولید روغن و توتون شهرت داشت. تصاویر مذهبی مسیحی قرن دوازدهم/ هیجدهم مهارت کار هنری روی چوب در این شهر را نشان می‌دهند. در ۱۱۹۴/۱۷۸۰، در مرکز شهر تکیه فرقه خلوتی‌ها ساخته شد، در ۱۲۱۲/۱۷۹۷ کلیسای مرجع و در ۱۲۴۳/۱۸۲۷ مسجد بکارها ساخته شد. مرکز شهر بازاری بود که خیابانها، شعاع وار، از آن آغاز می‌شدند. در ۱۳۱۵ ش /، در برات شعبه ای از گروه کمونیستی کورچا برپا شد. در زمان حکومت شاه احمد زوگو، برات رشدی نداشت. در ۱۳۱۷ ش/ ۱۹۳۸ جمعیت آن ۵۰۰، ۹ نفر بود. در ۱۳۱۹ش/ ۱۹۴۱ برات به یک جنبش ضد فئودالی، سازماندهی شده از طرف شعبه انجمن وحدتی (باشکیمی)، تبدیل شد. ۱.۶ - در قرن چهاردهاین شهر در ۲۲ مهر ۱۳۲۳/ ۱۳ سپتامبر ۱۹۴۴، در حالی که یک سوم آن خراب شده بود، از اشغال متفقین در آمد، برات پس از آزادی، به شهری توسعه یافته، صنعتی و مرکز مهم آموزش و فرهنگ تبدیل شد. شاخه های عمده تولید صنایع نساجی بخصوص مجتمع بزرگ نساجی در این شهر احداث شد. صنایع عمده برات، صنایع غذایی و ماشینی است. ۲ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «برات »، شماره۸۴۶. رده‌های این صفحه : آلبانی | جغرافیای اسلامی
|